Istnieje, choć jest o wiele mniej znany niż ten z baśni braci Grimm. Polski Kopciuszek to Popieluszka – sierota służąca na bogatym dworze, oczywiście umorusana sadzą z kominków, w których musi palić. Zamiast Złej Macochy mamy Klucznicę, zamiast Księcia – zadufanego w sobie i pomiatającego służbą Panicza. Naszej rodzimej Popieluszce, tak samo jak Kopciuszkowi, ptaki pomagają wykonać niewykonalne zadania, odwdzięczając się w ten sposób za okruszki, które dziewczyna dla nich zbiera. Mamy też symbolizujące opiekuńczą matkę drzewo, w którym Popieluszka znajduje piękne stroje. Zamiast na bal wybiera się na wiejską zabawę i całą noc tańczy z Paniczem. Trzykrotnie.
Baśń o Kopciuszku jest znana w różnych wersjach na całym niemal świecie, a to oznacza, że przekazuje szczególnie ważne treści. Wersja braci Grimm budzi we mnie ogromny niepokój. Podoba mi się interpretacja Angeli Carter, która pisze o „matczynej miłości, która spowija córki jak całun” i o „stopie pasującej do pantofelka jak zwłoki do trumny” (cały tekst zatytułowany „Okaleczone dziewczyny” jest dostępny tutaj w sekcji baśnie). Zgodnie interpretacją Angeli Carter Kopciuszek jest bajką o psychicznym lub fizycznym okaleczaniu kobiet, niezbędnym, aby nadawały się do małżeństwa. Kazimiera Szczuka idzie jeszcze dalej kojarząc obcinanie palców i pięty sióstr Kopciuszka z tak zwanym obrzezaniem kobiet, czyli rytualnym wycinaniem łechtaczki – okrutnym zwyczajem praktykowanym w wielu afrykańskich krajach.
Nasza Popieluszka nie ma sióstr, a motyw okaleczania jest o wiele łagodniejszy - dziewczyna rani się w stopę i zakłada ciżemkę, by dojść do swojego pokoiku. Trzykrotnie za to odrzuca zaloty Panicza. Na jego pytanie, skąd jest, odpowiada za pierwszym razem: „Z odrzuconego ręcznika”, i za drugim: „Ze złamanego biczyka”. W czasie trzeciej zabawy Panicz wylewa na drogę smołę, do której przykleja się ciżemka pięknej, uciekającej tancerki.
Co znaczą tajemnicze odpowiedzi dziewczyny? W ten sposób Popieluszka przypomina Paniczowi, z jaką pogardą się do niej odnosił. Kiedyś podała mu ręcznik, a on ze wstrętem odrzucił go od siebie, innym razem podniosła upuszczony przez niego biczyk – a on złamał go na pół, tak bardzo brzydził się brudnej, ubogiej sieroty. Panicz jednak rozumie odpowiedzi Popieluszki dosłownie i szuka wiosek o nazwach „Odrzucony Ręcznik” i „Złamany Biczyk”. Nie znajduje ich i ogarnia go wielki smutek, z którego nie potrafią go wyleczyć najlepsi lekarze.
Po trzeciej zabawie panicz stwierdza, że nie zasługuje na żonę, ponieważ nic dobrego w życiu nie zrobił. Tu gubimy na jakiś czas z oczu Popieluszkę i towarzyszymy Paniczowi, który wyrusza w świat pomagać ludziom i szukać swojej ukochanej. W jednym miejscu zabija smoka, który dręczył okolicznych mieszkańców, w innym – dzwoni przez 3 dni i 3 noce dzwonem, by przegonić chmury. Nigdzie jednak nie znajduje kobiety, na którą pasowałaby ciżemka.
Dopiero po powrocie z wyprawy jest w stanie rozpoznać w umorusanej Popieluszce piękną tancerkę z wiejskiej zabawy. Oczywiście pomaga mu w tym ciżemka, ale Panicz nie musi sprawdzać, czy bucik pasuje na stopę. Wystarczy, że dokładnie przyjrzy się dziewczynie.
Tak jak Książę dla Kopciuszka z baśni braci Grimm, tak dla naszej Popieluszki Panicz jest szansą na odmianę losu. Kopciuszek niczego od Księcia nie oczekuje.
A Popieluszka wymaga szacunku wobec siebie. Chce, by Panicz dostrzegł w niej człowieka, a nie tylko piękne ciało opakowane w kolorowy strój. A on przechodzi długą drogą, jego serce otwiera się i staje się godzien biednej służącej.
Możemy wybierać różne baśnie i różne ich wersje.
Nie jesteśmy skazane na tę jedną, jedyną.
Genialna ta wersja.
OdpowiedzUsuńBardzo ciekawe, dzięki!
OdpowiedzUsuńByło słuchowisko na podstawie tej wersji od Polskiego Radia.. niestety nigdzie nie mogę tego znaleźć..
OdpowiedzUsuń